soil-766281_960_720.jpgआपल्याला रोज बदाम अक्रोड खाणे परवडले म्हणून आपण रोज तेच तेच खात नाही.. का तर आपल्या शरिराला इतरही सुक्ष्म घटकांची गरज असते म्हणूनच गरजेचे आहे म्हणून नागली, बाजरी, उडीड व इतर धान्य किंवा खाद्यपदार्थ खात असतो. तसेच बागेतील झाडांचे आहे. आपल्याला ब्रॅंडेड खत किंवा एकादे निवडक तेच तेच खत आपण विकत घेवून झाडांना देत असू तर ते मातीच्या आरोग्यासाठी व बागेच्या स्वास्थासाठी उपयोगी ठरत नाही. आपणही रोज रोज तोच पदार्थ खाऊ का… नाही ना… तर अशा विचाराने आपल्या बागेला सुध्दा विविध निविष्ठांची (खताची गरज असते. अर्थातच ते आपल्याला घरच्या घरी किंवा खात्रीलायक ठिकाणाहून खरेदी करू शकता)

उदाः शेणखतः आपल्या बागेसाठी बहुतेकदा शेणखत हे खत वापरले जाते. पण ते शेणखत खरोखरच उपयोगाची आहे का, त्याची बनवण्याची प्रक्रिया आपण अभ्यासली आहे का… तर नाही…

आम्ही बनवत असलेले शेणखत हे वैज्ञानिक व तर्कसंगत पध्दतीने बनवलेले आहे. ते कसे पाहूया..

पहिले म्हणजे तुम्ही जे शेणखत आणता त्यात शेणाचे खडे किंवा गोळे असतात. हे शेणखत उकीरड्यावर कंपोस्ट केलेले असते. उन्हामधे शेणातील जीवाणू ही मृतवत होतात. तर पावसाळ्यात त्यातील सत्व वाहून जाते. तसेच उकीड्यावर शेण टाकल्यामुळे उकीरड्याचा गाभा फक्त कंपोस्ट होतो. काही शेण हे कंपोस्ट न होताच आपल्या बागेत मिसळून हे झाडांना दिले जाते. जे शेण कंपोस्ट होत नाही त्यात किंवा जमीनीवर कंपोस्ट होण्यासाठी टाकले जाते. त्यात हुमणी अळीचे प्रमाण प्रचंड असते. हुमणी अळ्या या झाडांच्या गोड अन्न मुळ्या खाण्याचं काम करतात. झाडं जिवंत वाटतं पण वाढत नाही किंवा एकादे मोठे झाडं अचानक वाळून जाते.

तसेच दुभत्या जनावरांना दुध अधिक येण्यासाठी हार्मोन्स वाढीचे इंजेक्शन दिले जातात. या इंजेक्शन मुळे सेवन केले जाणार्या दूधामुळे मुली लवकर वयात येणे, मुलांमधे प्रौढत्वाची लक्षणे दिसू लागतात.

हे हार्मोन्सची इंजेक्शन विक्रीला बाजारात बंदी आहे. पण ते सर्सास विकली जातात. तर या औषधाच्या मात्रा जशा दुधात उतरतात त्याच्या क्रित्येक पटीने ते शेणात मिसळतात. माझ्या अभ्यासानुसार अशा जनावरांचे शेण हे खत म्हणून वापरले असता फळांचा आकार हा दुप्पटीने वाढतो. म्हणून यापासून सावधान…

आमच्या घरची ही गाय ही दुधासाठी नसून ती गौमुत्र व फक्त शेणासाठी पाळली आहे. त्यामुळे तिला कोणतेही इंजेक्शन देत नाही. तसेच तिच्या शेणापासन आम्ही बनवत असलेल्या खताची प्रक्रिया ही संपूर्णतः सावलीत व पावसापासून बचावलेली असते. त्यामुळे वरील मुद्दयात नमूद केलेले मुद्दयानुरूप त्याचे सत्व जपले जाते.  तसेच ते जमीनीपासून वर अश्या सच्छिद्र विटांच्या हौदात तयार केले जाते. त्यामुळे त्याची दुर्गंधी नसते तसेच वेळो वेळी त्यातील उष्णता बाहेर पडते. तसेच चारही बाजूने त्याचे व्यवस्थित कंपोस्ट होण्यास मदत होते. या प्रकारात हुमणी अळी सापडत नाही. तसेच खत बनवण्याची प्रक्रिया ही सावलीत झाल्यामुळे त्यातील जीवाणू हे सुप्तावस्थेत जातात. व योग्य वेळी पाणी व मातीचा संपर्क झाल्यास ते पूर्नजीवीत होतात.  हे खत चाळणीने चाळून 21 रू. किलो प्रमाणे  किलोच्या पॅकिंग मधे 105 रूपयात उपलब्ध आहे.

रंग, रूप व गंध ..

आम्ही वरील पध्दतीने तयार केल्याल्या खताचा रंग हा काळसर, तपकीरी भासतो. वजनाला हलके. मऊशार असते. क्वचितच त्याला मातीचा सुगंधही जाणवतो.

बागेला देण्याची पध्दतः खत हे सहसा सायंकाळी द्यावे. कारण उन्हात टाकलेले खत हे वाळण्याची परिणामी त्यातील जीवाणू मृत होण्याची दाट शक्यता असते. आपणास कुंडीत खत द्यावयाचे असल्यास रोपाभोवतालची माती म्हणजे कुंडीच्या कडेची माती उकरून बाजूला करावी. त्यात मूठभर शेणखत घालावे व वरून मातीने झाकून द्यावे.  जमीनीत देतांनाही हीच पध्दत वापरावी. फक्त प्रमाण बदलते. खत देवून झाल्यावर लगेचच पाणी द्यावे म्हणजे त्यातील जीवाणू हे मातीबरोबर संयोग पावतात.

शेणखत हे गुलाब, मोगरा अशा फुलं येणार्या तसेच फळझाडं, फळभाज्यासाठी वापरणे गरजेचे असते.

दक्षताः हे खत झाकून व सावलीत ठेवावे. कोरडे पडू देवू नये.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, नाशिक

By Gacchivarchi Baug Nashik

Grow, Guide, Build, Procuts. Sale N Services: hi, Welcome to My Grow Orgranic - Gacchivarchi baug Gardening Youtube Channel. i am sandeep chavan, Nashik Maharashtra. 23 years studied in grow organiclay in urban Farming n 13 years field experiece . Growing organiclay my Passion And profestion. terrace garden Expert, i am sharing here my work of vegetables Gardening Tips, Tricks n Ideas. You get all the helpful info on Urban Home Gardening, how to build a terrace vegetable garden, Kitchen garden in Hindi n marathi. vegetable gardening for beginners, gardening tips, how to Grow plants in a pot, bags, lands n terrace. , how to grow organic vegetables at home, Organic fertilizer and its uses and techniques like seed germination, growing plants, cuttings, Fertilizers, Soil types, pest control, Garden Decor Idea, Garden Science, Tips & Tricks. how to understand soil machanisum . home made pesticides. lots of ideas. expenrence want share with you. i also run Online gardening course, weekly live session. grow vegetables. guide digitaly, build setups. sale gardening products n E books also. lets join us n grow your own food at your own yard. i like to create Shorts, Youtube Shorts n Video. sandeep chavan. gacchivarhi baug. #vegetablegardeningingrowbags #growbagsepicgardening #groworganic गच्चीवरची (विषमुक्त भाजीपाल्याची) बाग अर्थात ऑरगॅनिक भाजीपाल्याची बाग. आम्ही पूर्ण वेळ काम करतो. गच्चीवरची बाग या पर्यावरणपुरक उद्मशीलता नाशिक शहरात रूजवत आहोत. गच्चीवरची बाग या उपक्रम येत्या मार्च २०२१ मधे १० व्या वर्षात पदार्पण करत आहे. शहरात गच्चीवर S.M.A.R.T पध्दतीने विटांचे वाफ्यामधे, अन्नपूर्णा बॅग्जसमधे वेलवर्गीय, कंदमुळं, पालेभाज्या, फळभाज्या, रानभाज्या अशा सर्वच प्रकारचा विषमुक्त भाजीपाला अर्थात ऑरगॅनिक व नैसर्गिक पध्दतीनी भाजीपाला पिकवून दिला जातो. तसेच फळझाडे, औषधी वनस्पती, फूलझाडे यांचेपण संगोपन केले जाते. या विषयीच्या सर्वच कामांना अर्थात कचरा व्यवस्थापन, होमकंपोस्टींगव गच्चीवरील बाग, टेरेस फार्म अशा सर्वच कामाना २००१ पासून शिकायला सुरवात झाली. थोडक्यात या विषयीच २१ वर्षाचा अनुभव पाठीशी असून मागील आठ वर्षापासून नाशिक शहरात या विषयावर पूर्ण वेळ काम करत आहे. आमचे काम हे Grow, Guide, Build, Products Sale N Services in Nashik या पंच अंगाने सुरू आहे. जणू एकाद्या वनस्पतीचे पंचाग समजूया. घरी पिकवलेल्या भाज्या या औषधाप्रमाणे असतात. त्याचे पंचाग हे म्हणजे मूळ, खोड, पान, फूल, फळ हे जसे कामास येते तसेच आमचे काम मराठी व हिंदी भाषिक बांधवासाठी उपयोगी आहे. गच्चीवरची बाग हे प्रातिनिधीक नाव आहे. पण त्यास विविध नावाने ओळखले जाते. टेरेस फार्मिग, गच्चीवरील बाग, गच्चीवरील माती विहरहीत बाग, सेंद्रीय शेती, अंगणातील परसबाग, हिरवा कोपरा, बाल्कनी गार्डन, संक्यूलंटस व कॅकट्स गार्डन, होम गार्डन, नेचर गार्डन, किचन गार्डन, गच्चीवरील ऑरगॅनिक भाजीपाल्याची बाग, Roof Top Garden, Terrace Garden, सज्जा पर सब्जी, छत पर खेत, बागवानी, Innovative Garden अशा विविध नावाने ओळखली जाते. आम्ही नैसर्गिक कचरा व्यवस्थापनाचेही काम करतो. तसेच आपल्याला भाजीपाला आपल्या घरी फुलवायचा असेन तर त्यासाठी विविध उत्पादने तयार केली आहे. सध्या आमच्याकडे बावन्न प्रकारच्या सेवा व सुविधा उपलब्ध आहेत. ज्यात माती, खत, Booster, Insects Control उपलब्ध आहे. लोकांनी घरच्या घऱी भाजीपाला पिकवण्यासंदर्भात सहज सोपे समजेल असे साधे पण विज्ञान आधारीत तंत्र विकसीत करणे, त्याविषयीचे ज्ञान उपलब्ध करून देणं. त्यातून नैसर्गिक पध्दतीने भाजीपाल्याची बाग फुलवता येईल. अधिक माहितीसाठी आमचा Blog Subscribe करा.

3 thoughts on “Fertiliser choice & use”
  1. […] अयोग्य पद्धतीने तयार केलेल्या शेणखतामुळे ही बागेत तण वाढण्यास मदत होते योग्य रीतीने तयार केलेल्या शेणखत वापरणे विषय लेख वाचा. https://organic-vegetable-terrace-garden.com/2019/03/14/fertiliser-choice-use/ […]

Comments are closed.

Grow Organic
error: Content is protected !!
%d bloggers like this: