तुमच्या आमच्या आवडीची बाग गच्चीवरची

नमस्कार, मी संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, नाशिक येथून

आम्ही गेल्या दोन दशकांपासून विषमुक्त भाज्या कशा पिकवायच्या या बद्दल काम करत आहोत. आणि मागील एक दशकांपासून या विषयात

पूर्णवेळ काम करत आहोत. कारण हे आमच्यासाठी केवळ प्रोफेशन नसून Passion आहे.

आम्ही Grow, Guide, Build, Products, Sales n Services या पंचसुत्राव्दारे आम्ही भाज्या उगवण्याचे, उगवून देण्याचे. सशुल्क व  निशुल्क

मार्गदर्शनाचे, विविध Setup तयार करून देण्याचे तसेच या संबधी विक्री व सेवा सुविधा पुरवत आहोत.

आज जगात सर्वात मोठी गुंतवणूक (Investment) कोणती असेल तर ती म्हणजे आरोग्य, आरोग्य ही गुंतवणूक असू शकते याचा आपण विचारच

करत नाही. हेल्थ इन्शुरंन्स, प्रॉपर्टी, बडेजावपणा, हायफाय राहणीमान, नातेवाईक काय म्हणतील यावरच खर्च व गुंतवणूक होत असते. पण हे

सर्व करण्यासाठी आरोग्य चांगले असणे गरजेचे आहे. लंबी रेस का घोडा बनणायचे असेल तर आरोग्य चांगले राखणे गरजेचे आहे. कारण

आरोग्यच ही सर्वात मोठी पायाभूत, मूलभूत अशी गुंतवणूक आहे. ज्यात वेळेची, पैशाची, ज्ञानाची, श्रमाची ही गुंतवणूक तुम्हाला स्वतःलाच करावी

लागते.

पण जेव्हां केव्हां रेस्ट ईन पिसची वेळ येते तेव्हां आपल्याला आरोग्याची आठवण येते. अरे अरोग्य चांगले राखले असते तर अकाली निघून

जाण्याची, शारिरिक त्रास भोगण्याची गरज पडली नसती. पण तोपर्यंत पुलाखालून बरेच पाणी वाहून गेलेले असते.

असो, आरोग्यदायी जगण्यासाठी अनेक प्रकारच्या गुंतवणूक असतात. त्यातील एक महत्वाची आणि हे सर्व ज्या शरिर नावाच्या इंजिनावर चालते

त्याला विषमुक्त अन्न खावू घालणं गरजेचे आहे. हेच आम्ही गेल्या २४ वर्षापासून सांगण्याचा प्रयत्न करत आहोत.

आमच्या प्रयत्नांना आता यश येवू लागले आहे. त्यासाठी आम्ही मासेस टू क्लासेस यांच्यासाठी आमच्याकडील अनूभवांची सुर्यथाळी तयार केली

आहे. तुम्हाला जेवढे शिकायचे तेवढे तुम्ही शिकू शकतात. यासाठी तुम्हाला आमचा युट्यूब चॅनेल, इंस्टाग्राम, ५०० लेखाची वेबसाईट, तुम्हाला

माहिती देणारे संकेतस्थळं तयार केली आहे. व्हॉट्सअपवर रोज अपडेट पाठवत असतो. आमचा मोबाईल न. व्हाट्सअप मधे चेक करून व्हा.

व्हॉट्सअप स्टेटसला आम्ही अपडेट करत असतो. त्यांना सब्जक्राईब करा, लाईक करा. म्हणजे वेळोवेळी तुम्हाला अपडेटस मिळत राहतील.

स्वतः अनुभवलेले, वर्तमान पत्रात लिहिलेल्या सदरांचे दहा ई पुस्तके आहेत. या पुस्तकांची माहती देणारे सारांश ई पुस्तके सुध्दा तयार केली

आहेत. ति वाचा. अनुभवा, कामाला सुरूवात करा.

अगदीच सुरूवात करायची असेल तर गुगल किंवा गुगल इमेजवर जावून गच्चीवरची बाग नाशिक असे टाईप करा. तुम्हाला सगळ्या ए टू झेड

प्रकारची माहिती आम्ही आमच्या बॅनर खाली देण्याचा प्रयत्न केला आहे.

बरीच मंडळी आमची माहिती न घेताच भेटायला येतात. फोनवरही बराच वेळ घेतात. आम्ही निशुल्क मार्गदर्शन करत असलो तरी वैक्तिगत वर्ग

घेत नाही याची दखल घ्या. कारण गच्चीवरची बाग कामाचा व्याप प्रचंड वाढत आहे. आम्ही मागील १० वर्षात १ कोटी लोकांपर्यंत पोहचलो आहोत.

येत्या काळात ही संख्या १०० कोटी लोकांपर्यत नेण्याचा आमचा मानस आहे. त्यामुळे कुणा एका वैक्तिसाठी वेळ देता येणार नाही. ते योग्यपण

नाही. कारण हे काम केवळ आरोग्याचे नसून पर्यावरण जतन करण्याचे सुध्दा आहे.

वर दिलेल्या आमच्या डिजीटल व्यासपिठावर तुम्हाला बरीच माहीती मिळेल, त्यासाठी ज्यांना सुत्रबध्द रितीने माहीती घ्यायची असेल त्यांनी  ई

पुस्तके विकत घ्यावीत. वाचावीत. या उपरोक्तही काही अडचणी असल्यास संपर्क साधावा. ही विनंती.

तसेच आम्हाला मोबाईल मधे पहाता येत नाही, वाचता येत नाही. असे म्हणून चालणार नाही. आज सर्वात जास्त वेगाने व विविधतेने शिकण्याचे

साधन हे मोबाईल आहे. त्यामुळे ते हाताळण्याचं कौशल्य हे अवगत करावेच लागेल. तेव्हा संपर्कात रहा, शिकत रहा, पिकवत रहा.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, इंडीया.

http://www.groworganic.club

गोगलगाय नि पोटात पाय अशी आपल्याकडे म्हण आहे. दिसायला गरीब असली तरी फार उपद्रवी कीडा आहे. ऑरगॅनिनक पध्दतीने बाग फुलवायची म्हणजे कीडीचा त्रास आलाच. त्यातील झिरो टॉलरन्स म्हणजे अजिबात सहन करायची नाही डायरेक्ट एक्शनच घ्यायची. नाहीतर तिच बागेचा करेक्ट कार्यक्रम करते. कारण ही जलद गतीने स्वतःची संख्या वाढवते व त्याच गतिने बागेतील नवीन  व कोवळी पाने, छोटी रोपे, अंकुर फस्त करत असते. दिवसेंदिवस या कीडीचा शेतात व बागेत त्रास वाढत चालला आहे. थोडे जरी दुर्लक्ष केले तरी त्यांची संख्या फार त्रासदायक होते.

गोगलगाय ही विषारी कीड नाही. स्वरक्षणासाठी सोडत असलेला पांढरा स्त्राव हा सुध्दा विषारी नाही. तिला सहजतेने हाताळता येते. उचलून फेकता येते. काही मंडळीना हा किळसवाणा किडी वाटतो. कारण तो लिबलिबत, अतिशय मऊ, प्रसंगी थंड स्पर्श असेलला कीडा आहे. गोगलगायी ही चिकट शेबडासारखा स्त्राव सोडते. गांडूळ व गोगलगाय या कीडीना हाड नसते. जपान मधे गोगलगायीचा उपयोग ब्यूटी थेरेपी म्हणून करतात. तेथे चेहर्यावर फिरवतात. त्याने त्वचा तुकतुकीत व चमकदार होते. ही कीड निशाचर आहे. बागेतील ओलावा, थंडावा असलेल्या जागेवर, भेगामधे , कुंड्याच्या कडामधे, मातीखाली वास्तव्य करते.

ऊन, गरम हवा, प्रकाश यांना सहन होत नाही.  वाढत्या तापमानात यांची संख्या कमी होत जाते तर पावसाळ्यात यांची संख्या फार झपाट्याने वाढते. प्रतिकूल परिस्थीतही त्या तग धरून असतात. विना ऑक्सीजन व अन्नपाण्याशिवाय त्या राहू शकतात. गोगलगाय दोन प्रकारात असतात. जिला शंखाकृती वा गोलाकार कवच असते. व दुसरा  प्रकार जिला हे कसलेही कवच नसते. शंखाकृती गोगलगायी या मोठ्या असतात. तर पाठीवर गोलाकार कवच असलेल्या गोगलगायी छोट्या व लांबट असतात.

तर पाठीवर कवच असलेल्या व विचा कवच असलेल्या गोगलगायी छोट्या असतात. विना कवच असलेल्या गोगलगायी या पावसाळ्यात व हिवाळ्यात या गोर्या पाठीच्या असतात. तर वाढत्या उन्हाल्यात यांची पाठ ही काळी पडते. तसेच यांची पिल्लावळ ही नखाच्या आकाराची असतात. त्यांना शंखाकृती छोटे कवच असते. यावर रासायनिक उपाय आहेत. पण ऑरगॅनिक पध्दतीने बाग फुलवतांना मातीत रसायने टाकली तर माती खराब व निर्जीव होते. रसायनांच्या वापरामुळे मित्र किटक मरत असतात. जैवविविधता संपून जाते.

त्यामुळे रासायनिक उपाय करू नका. मग त्यावर नैसर्गिक उपाय हाच उत्तम पर्याय आहे. गोगलगायीवर अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. गोगलगायीना फक्त भारव्दाज पक्षी व बदक खातात. बाकी ते गिळगिळीत असल्यामुळे इतर पक्ष्यांच्या गळ्यात उतरत नाहीत. त्यातील रामबाण ठरणारी काही उपाय पाहणार आहोत. बागेत कोणतही कीड असेल तर त्या वेचून फेकणे हा सर्वात चांगला, रामबाण व बिनखर्चीक उपाय आहे. गोगलगाय सुध्दा वेचून फेकून देता येतात.

गच्चीवर बाग असेनतर त्या मोकळ्या प्लॉट, खुल्या मैदानात, पटागणांत फेकून द्याव्यात पण काही काळाने त्या परिसरात वाढतच जातात. जमिनीवर बाग असेन तर मग त्या हमखास तुमच्या बागेत परत परत फिरून येतात. गोगलगाय फेकून देणे सोपा मार्ग आहे. पण त्यापेक्षा त्यांना एकाद्या प्लास्टिक बॅगेत, बाटलीत हवा बंद कराव्यात. मग त्या घंटागाडीत टाकाव्यात किंवा संग्रहीत करून ठेवल्यास त्याचे कालातंराने छान खत तयार होते. महिनाभर प्लास्टिक बाटलीत भरून त्या सावलीत ठेवल्या तरी त्या जिंवत होत्या. अशी ही चिवट कीड आहे. गोगलगाय नियंत्रणासाठी दुसरा पर्याय आहे.

तो म्हणजे तंबाखू पावडरचा वापर करणे. तुबाखू पावडरचा दोन प्रकारे वापर करता येतो. बागेत कुठेही गोगलगाय, छोटी पिल्ल दिसली तर त्यावर तंबाखू पावडर टाकणे हा सोपा पर्याय आहे. व दुसरा पर्याय म्हणजे मुठभर तंबाखू एक लिटर पाण्यात भिजवावी व गोगलगायी वेचून त्यात टाकत जाव्यात. कालांतराने हे पाणी बागेत एकाद्या झाडाला खत म्हणून देता येते. नखाएवढ्या आकाराची गोगलगायीची पिल्ल वेचता येत नाही. त्यावर तंबाखू पावडर टाकावी.

गोगलगायीची अंडी ही साबुदाण्याच्या आकाराची गुच्छाने असतात. मोह वाटावा असा तो पुंजका असतो. मनुष्याचा सहसा वावर नसेन या ठिकाणी त्या निवास करतात वा अंडी घालतात. अशी अंडी तुम्हाला आढळल्यास त्यावर तंबाखू पावडर टाकावी अथवा प्लास्टिक पिशवीत बंद कराव्यात. बागेतील कॅल्शीयम हे खनिज कमी झाल्यामुळे यांची संख्या वाढत असते. अशा वेळेस चूना पाण्याची फवारणी करावी. तसेच यांनी रात्रीच्या वेळेस वेचावेत. किंवा बागेत फरशी, गोणपाठ, पृष्ठा ठेवावा त्याखाली त्या गारव्यामुळे जमा होतात. त्यामुळे एकाच ठिकाणी त्या मिळतात. गोगलगायीला कॅबेजची ताजी व सुकी पाने फार आव़डतात. ही पाने एका जागेवर ठेवावीत व रात्री ते खायला एकत्र जमतात. तेव्हा त्या  वेचून जमेल तो उपाय करावा.

तसेच बागेची वेळोवेळी कुंड्या हलवून स्वच्छता करावी. कुंड्याची जागा बदलवणे, त्याच्या बाहेरी कडा अथवा तळ तपासून पहावा. कारण त्या तिथे चिटकलेले असातात. हे उपाय केल्यास त्यांना नियंत्रीत करता येते. सांयकाळी चार पाच वाजता पाणी दिल्यास बाग लवकर थंड होते. व गोगलगाय या लवकर बागेत फिरायला येतात. त्यावेळेस त्यांना मोबाईल्या प्रकाशात वेचणे सोपे जाते.

वाळलेल्या फुलांचे बियाणे पेरले तर पुन्ही रोपे तयार होतात का?

हा प्रश्न आपल्या सर्वांना कधीना ना कधी पडतोच. काही मंडळीना यातून रोपे तयार होण्याचा अनुभव येतो तर काहीना रोपे तयार होत नाही… असा अनुभव येतो… असे का होते. याचा विचार आपण या लेखात करणार आहोत.

फुलांपासून रोपे तयार होऊ शकतात.. अशी फुले म्हणजे झेंडू व त्याचे प्रकार, जरबेरा तसेच शेवंती होय.. पण काही वेळेस रोपे तयार होत नाहीत.. याची कारणे दोन आहेत.

बाजारात येणारी फुले ही बरेचदा छोटी व मोठी असतात. मोठी झालेली फुले ही मॅच्यूअर म्हणजे ती बियाणांपर्यंतचा त्यांचा प्रवास तयार झालेला असतो. थोडक्यात पुढील पिढीला जन्माला घालण्याचा त्यांचा डी.एन.ए. हा त्या फुलात आलेला असतो. म्हणजे त्यांची परिपक्वता ही आलेली असते. तर छोटी फुले ही अपरिपक्क असतात. त्यांच्यात वर नमुद केलेली कोणतेही गुण सामावलेले नसतात. या फरकामुळेच मोठी फुले वाळवून पेरली तर त्याची रोपे तयार होतात. व लहान फुले पेरली तर रोपे तयार होत नाही.

दुसरे कारण म्हणजे फुल मोठे असले तरी ते किती काळात तयार झाले आहे याचाही फरक पडत असतो. अर्थात ते कुणालाही सांगता येणार नाही. पण सांगावयाचा मुद्दा असा की त्याला रासायनिक खतं टाकून कमी कालावधीत वाढलेले असेल तर ते फुल मोठे असुनही त्यात रोपांसाठी बियाणे तयार होत नाही.

वरील दोनही फुलं ही व्यापारी पिक आहेत. पूर्वी सारखी सेंद्रीय अथवा नैसर्गिक पध्दतीने वाढवली जात नाही. पण यालाही बांधावरची फुले अपवाद असतात. म्हणून अशा फुलांच्या बिया या रूजवून येतात. तसेच घरी फुलवलेल्या फुलांच्या बियाणांची रोपे तयार होतात. जर ती रसायनमुक्त पध्दतीने फुलवलेली असतील तरच.. असो…

तर अशी ही दोन कारणे वरील फुलांची बियाणे रूजवून येण्याची वा न येण्याची आहेत.

अशा वेळेस नर्सरीतील तयार फुलांची रोपे आणून लावावीत. बरेचदा झेंडू व झेडूंचे प्रकारातील रोपे तयार होतात. पण शेवंतीचे रोपे हे शेवंतीच्या फुलापासून होण्यापेक्षा त्याच्या फांदीपासून होण्यास जास्त संभावना असते.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग,नाशिक. 9850569644