दान एक रूपयाचे – पर्यावरण संवर्धनाचे

आपल्याला लेख, व्हिडीओ आवडल्यास आम्हाला किमान १ रूपया ते पुढील ऐच्छिक दान करा.


गच्चीवरची बाग ही पर्यावरण संवर्धन करणारी उद्मशीलता आहे. मार्च २०२२ मधे दहाव्या वर्षात पदार्पण करत आहे. एकादं बिज आकाशातून येवून मातीत पडावं. नि त्याला काळाने प्रतिकूलतेपासून झाकलं जावं. व योग्य वातावण मिळावं. त्याच कुणीतरी पालकत्व स्विकारावं या प्रमाणे गच्चीवरची बागेचे बिजाचे २००१ मधेच नाशिकच्या मातीत धुळपेरणी झाली. ते २०१३ पासून अंकुरल व रूजलं व त्याचं आम्ही पूर्णवेळ पालकत्व स्विकारले. याचे पूर्णवेळ पालकत्व स्विकारतांना पर्यावरण प्रेमीनी स्वागत केलं कारण लोकांच्या प्रश्नांना शंकाना कुणीतरी पूर्णवेळ उत्तर देणारं हवं होते. तर या बिजाने अंकुरण्यापासूनच नाशिककरांना आपलेसे केले. अंकुरण्यापासूनचा हा प्रवास आता रोपट्या पर्यंत म्हणजे दहाव्या वर्षात प्रदार्पण करत आहे. गच्चीवरची ऑरगॅनिक भाजीपाल्याची बागेचा डेमो प्रयोग, गच्चीवरची बाग एक्सटेंशन व व्हर्च्युअल प्रझेन्स या तिन ठिकाणी काम करतांना या रोपट्याला पाच फांद्या डवरल्या. त्या म्हणजे Grow, guide, Build, Products, Sales N Services…

हा सारा डोलारा आता बर्यापैकी बहरू लागला लागला. पण मध्यतंरी कोरोनाच्या वावटळीमधे कोडमडायला आलं होते. पण त्याला नाशिककरांनी, पर्यावरणप्रेमीनी जोर लावून तुटू दिलं नाही. खरं तर गच्चीवरची बाग हे पर्यावरण प्रदुर्षनाच्या सागरात आत्मशोधाला निघालेले जहाज आहे. त्याचा जाब विचारायला कुणीतरी असावं असा म्होरक्या मी आहे. पण याला पुढे नेण्याची, वल्हवण्याची ताकद लावणारे नाशिककर व पर्यावरण प्रेमी आहे. मी फक्त नाममात्र. खर श्रेय तुम्हा सगळ्याचे आहे.

कोरोना संकटात वाकलेल्या फांद्या तुटता तुटता वाचल्या पण जखमा अजून ओल्या आहेत. येत्या काही महिण्यात किंवा वर्षभरात त्या बर्या होतील. आम्ही तशी पावले उचलली आहेत. आम्ही नेहमी सांगत आलो की आम्ही बाय प्रोफेशन हे करत असलो तरी आमची पर्यावरण संवर्धनाची ही पॅशन (आस) आहे. आपल्याकडून सातत्याने वरील पाच फांद्याव्दारे सुर्यप्रकाश मिळत आहे. म्हणूनच तर जगण्यासाठी अन्न तयार होतेय.

यातील सर्वात महत्वाचा भाग आहे. लोकांना मार्गदर्शन Guide करणे होय. ते आम्ही युट्यूब ( Home Grow vegetable Services- गच्चीवरची बाग नाशिक) , कंन्टेन्ट ब्लॉग www.organic-vegetable-terrace-garden.com या व तसेच व्हाट्सअपच्या माध्यमांतून करत आहोत. होम कंपोस्टींग व घरी भाज्या उगवणे हे मुख्य काम आहे. त्या संदर्भात लोकांना वाचता येईल, डोळ्यांवर विश्वास बसेन असे काम उभे करत आहोत.

यातील सर्वात महत्वाचे म्हणजे कंन्टेन्ट ब्लॉगला दरवर्षी भेट देणार्या वाचकांची संख्या पन्नास हजाराच्या घरात पोहचली आहे. या वर पाचशे पेक्षा अधिक लेख व २५० पेक्षा व्हिडीओस आहेत. हे संकेतस्थळ चालविण्यासाठी वर्षाचा खर्च पंचवीस हजार आहे. माझी आपल्याला विनंती आहे की आपणास हा लेख, किंवा युट्यूबवरील व्हिडीओ आवड्यास आपण फक्त कमीत कमी एक रूपया व तेथून पुढे रक्कम तुमच्या ऐच्छिकतेनुसार डोनेट करावा. जेणेकरून आमचा उत्साह वाढेल. (वाचन अर्थात पर्यावरण दान कर्त्त्याची यादी आम्ही संकेतस्थळावर वेळोवेळी प्रकाशीत करणार आहोत.) तसेच त्यातून निर्माण होणारा पैसा हा संकेतस्थळ जिवंत (चालू वर्ष व पुढील वर्ष) रहाण्यासाठी वापरता येईल. तेव्हा कृपया हा लेख इतरांनाही पाठवा. त्यासाठी आमचे प्रयत्न वर दिलेल्या संकेतस्थळावर जावून तपासून शकता.

(सदर उपक्रम हा आपल्या पुढील पिढीसाठी आकार घेत आहे. कारण यात आरोग्य, पर्यावरण, सामाजिक प्रश्नावर काम करणारा आहे. तसेच जल, जंगल जमीन या विषयीच्या संवर्धनासाठी कार्यरत आहे. अशी सर्वव्यापी संकल्पना जगवणे, टिकवणे फक्त गावकरांच्या हाती आहे. कारण राव त्यांच्या पुढील पिढ्या मजबूत करण्यात गुल आहे. त्यामुळे रावं न करी ते गावकरी म्हणून जगनाथ्थाच्या हाती हा रथ सोपवत आहे. आपल्या सहकार्याच्या अपेक्षेत.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, नाशिक.

सोबत QR कोड देत आहे. किंवा (9850569644 G Pay, Phone Pay) किंवा UPI id देत आहे.

झिम्बाब्वे देशातील आठवणी…

आपल्याकडे पोलीओ निर्मुलनाची मोहीम चालवली जाते त्याप्रमाणे या देशात राष्ट्रीय स्तरावर कुपोषण निर्मलनासाठी परसबाग हा कार्यक्रम राबवला जातो. सध्या आपल्याकडे कागदोपत्री का होईना शालेय स्तरावर राबवले जात आहेत.


गच्चीवची बाग मार्च २०२२ मधे दहाव्या वर्षात पदार्पण करत आहे. केवळ एक संकल्पना डोक्यात आली. त्यावर कलेकलेने काम करत गेलो. आज गच्चीवरची भाजीपाल्याची बाग ही पाच विभागात जोमाने काम करत आहे. Grow, Guide, Build, Products Sale N Services… हे आमच्या कामाची पाच बोटे आहेत. ज्याने आम्ही निसर्गाच्या संवर्धनासोबत लोकांच्या, जमीनीच्या आरोग्याचं काम करत आहोत.

Videos

पण याची सुरूवात ही दैवाने आमच्या हातून खूप आधीच करून घेतली याचे फार मोठे अप्रुप वाटते. अर्थात त्याची सुरूवात ही २००१ पासूनच झाली होती. २००१ ते २०१३ पर्यंत शेती, शहरी शेती, कचरा व्यवस्थापन या विषयात माहिती, ज्ञान, अनुभव मिळत गेले व २०१३ या वर्षा गच्चीवरची बागेचा जन्म झाला.

२००१ ते २०१३ या एक बारा वर्षाच्या साधनेत अनेक ठिकाणी जाण्याची संधी मिळाली. त्यातीलच एक देश म्हणजे दक्षिण आफ्रिकेतील झिम्बाब्वे. २००५ या वर्षी या देशात परसबाग प्रकल्पासाठी एक महिना राहिलो. तेथील अनुभव तुम्हाला या लेखात सांगणार आहे.

अखंड दक्षिण आफ्रिका खंडाचे सार्वभौमत्व संपवून ब्रिटीशांनी या देशाचे तुकडे केले. अंत्यत गरीब देश. आपल्याकडे सेनसेक्सचा आलेख वर खाली होतो तेव्हां सोन्यांचे भाव कमी जास्त होतात. पण तिकडे पावाच्या लादीचे भाव कमी जास्त होतात. एवढा अर्थव्यवस्था ढासळेली आहे. काळा पैसा बोकाळलेला, भष्ट्राचार वाढलेला. तेथे २००५ पूर्वी खिशात पैसे घेवून गेले तर पिशवी भर साखर यायची. नि आता पिशवीभर पैसे घेवून गेले तर खिशात मावेल एवढी साखर येत नाही.  असो.

तेथे पैसा अर्थव्यवस्थेत फिरत नाही. म्हणजे ज्यांच्याकडे पैसा आहे ते घरीच ठेवतात. बॅंकेत ठेवत नाही. तेथे भारतीय व्यापारांबद्दल विशेष राग होता. कारण ही मंडळी तेथे गादीमधे पैसा भरून ठेवत असत.

तेथे परकीय चलन बदलवण्याचा अनूभव तर फारच सिनेस्टाईल आहे. आपल्याकडे परकीय चलन बदलावयाचे म्हणजे काही सुरक्षीत व मान्यता प्राप्त ठिकाणे असतात. तेथे मला एका गाडीत बसवून नेण्यात आले. गाडी एका गल्लीच्या कोपर्यात उभी केली. काचा बंद असलेल्या गाडीत एक माणूस आला. किती चेंज हवय म्हणून विचारले. पैसे बदलवण्यात आहे. कोणतीही पावती नाही, नोंद नाही. असा हा कारभार..

तेथे कुफुंडा नावाची सामाजिक संस्था होती. तेथेच राहण्याची व्यवस्था होती. झिम्बाब्वे या देशाची राजधानी हरारे. (जेथे क्रिकेटचे स्टेडियम आहे) या हरारे पासून ३५ कि.मी. अतंरावर हे ठिकाण होते.

आपल्याकडे पोलीओ निर्मुलनाची मोहीम चालवली जाते त्याप्रमाणे या देशात राष्ट्रीय स्तरावर कुपोषण निर्मलनासाठी परसबाग हा कार्यक्रम राबवला जातो. सध्या आपल्याकडे कागदोपत्री का होईना शालेय स्तरावर

तेथे पहाल तिकडे गवताळ प्रदेश. म्हणजे जंगल नष्ट झालेली. झाडंच नसल्यामुळे उपजिविकेचे कोणतेच साधन नाही. त्याच ब्रिटीशांची सत्ता. स्थानिक लोक गुलाम म्हणून तेथे राबत असत. कोणतेही शिक्षण नाही. पारंपरिक ज्ञानाचे कोणतेही वहन पुढच्या पिढीत झाले नाही. शेती कशी करायची याची माहिती नाही. जेव्हां. ब्रिटीश देश सोडून गेले तेव्हा तेथील स्थानिकांनी शेतीतील साधने विकून टाकली. नि कंगाल झाले. मका तिकडे पिकतो पण मक्याचा फक्त फॅक्टरीत पाव बनतो एवढेच माहित. आपल्याकडे मक्याचे किती पदार्थ होतात.

तेथील एका बाजारात गेलो होतो. तेव्हां माझी सुरक्षा व्हावी म्हणून मला एका गाडीतच बसून ठेवण्यात आले. कारण मारहाण करून लुबाडण्याची शक्यता होती. त्यांचा व माझा रंग सारखाच. फक्त चेहरेपट्टीत फरक होता. पण एक फरक विशेष होता. डोक्यावरचे केस. त्यांचे केस कुरळे होते. व माझे केस हे सरळ होते.

मी त्यांच्या डोक्याकडे कौतुकाने पहात असत तर ते माझ्याकडे संशयाने पाहत असत. 

तेथील संस्थेच्या व बाजूच्या गावातील लोकांसाठी पोषण आहराचा कार्यक्रम राबवला जात असे. तेथे परसबागेत भाजीपाला पिकवला जात असे, त्याचे दर आठवड्याला सामूहिक भोजन ठेवले जायचे. त्यांना परसबागा कशा फुलवायच्या याची माहिती व तेथे पिकलेल्या भाज्यांची चव दिली जायची. माझी शेतीतील आवड पाहून मला लग्नासाठी मुलगी व शेतजमीन देण्याची ऑफर आली होती. पण मला माझा देशच प्रिय होता किंवा गच्चीवरची बागच्या रूपात काम उभे रहावे अशी दैवाची ईच्छा असावी.

तेथे ड्राय टॉयलेटची संकल्पना होती. म्हणजे एक मजली उंचीच्या घराववर शौचास जायचे. तेथे मल व मूत्र वेगळे होणारे भांडे असे. तेथील मैला हा तळाशी (खालील खोलीत) पडत असे. कालांतराने त्याचे सोनखत तयार झालेले असे. त्याचा वापर परसबागेत केला जात असे. आपण भारतियांनी जगाला सोनखत शब्द दिला पण तो तेथे प्रत्यक्षात अबलंबला जातोय. भाज्या चवदार व भरभरून येत असे.

तेथील सामुहिक जेवणाच्या वेळेस लोक आपल्यासारखे समोरासमोर बसून खात नसतं. ते आपआपले अन्न ताट ओसंडून वाहून जाईल एवढे वाढून घेत व कुणाला दिसणार नाही अशा प्रकारे पाठ करून बका बका खात असत. गरिबीच तेवढी होती.

तेथे झाडे नसलेल्या गवताळ प्रदेशात एक वास्तू होती. आपल्याकडे पूर्वी गुरांसाठी कोडंवाडे असत. त्या प्रकारे गाव बसेल एवढा परिसरात गोलाकार भिंत बाधलेली होती. जंगली प्राण्यापासून संरक्षण व्हावे म्हणून. अर्थात आपले पूर्वज अशा गावातून पुढे जगभर पसरली, येथेच राहत असावीत याची प्रचिती आली. आता तेथे केवळ स्मारक म्हणून घोषीत केले होते. त्याचा आकार, बांधणीची ठेवण प्राचिनच होती. पण दगडी बांधकाम अलिकडचे होते. त्यातील काही ताडाची झाडे तशीच संरक्षीत केलेली होती. तेथे मुतारे नावांचे गाव होते. वाचून गंमत वाटली होती.

तेथे लोक पोषण आहाराबद्दलचा राष्ट्रीय कार्यक्रम, तेथील तंत्र समजून घेण्यासाठी गेलो होतो. दैवाने ही संधी दिली. त्याचे संचित हे गच्चीवरच्या बागेच्या रूपात आज नाशिकमधे आकाराला आले.

आता एवढेच.. बाकी अनुभव पुढील लेखात…

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, नाशिक.

गार्डन केअर शॉपी : इच्छुक विक्रेत्यांसाठी सुवर्ण संधी…

येणार्या अनिश्चित काळासाठी होम डिलेव्हरीला प्राधान्य असणार आहे. गच्चीवरची बाग गार्डन केअर शॉपी सोबत तुमचा इतरकाही घरून चालणार्या उद्योगांना मदत होणार आहे.)  कृषी उद्योग असल्यामुळे कोणत्याही दुकान परवान्याची गरज नाही.)


गार्डन केअर शॉपी : इच्छुक विक्रेत्यांसाठी सुवर्ण संधी…

गच्चीवरची (रसायनमुक्त भाजीपाला) बाग हा पर्यावरण पुरक उदयोगास मार्च २०२१ रोजी आठ वर्ष पूर्ण होऊन नवव्या पदार्पण केले आहे. नाशिककरांना बागेची असलेली आवड, रसायमुक्त भाज्या निर्मितीची आस, आणि कचरा व्यवस्थापनाची धरलेली कास  या तीन गोष्टीनी गच्चीवरची बागेचे बालपण जोपासत आता संवेदनशील असे पालकत्वही स्विकारले आहे. म्हणूनच गच्चीवरची बागेने नवव्या वर्षात पदार्पण केले आहे.  आम्ही मागील आठ वर्षात विविध समाज माध्यमांव्दारे रसायनमुक्त भाजीपाला निर्मिती, गारबेज टू गार्डेन याव्दारे पर्यावरण संवर्धना विषयी जन जागृती करत आहोतच. म्हणूनच Grow,  Guide, Build, Products & sale या पाच वर्क एरिया व्दारे कामाचा, विक्रिचा व लोकसहभागाचा व्याप वाढतच चालला आहे. थोडक्यात मागणी वाढत चालली आहे. पण आम्ही नाशिकच्या एका टोकाला असल्यामुळे बाग प्रेमींना इच्छा असूनही आमचे साहित्य त्यांच्या पर्यंत पोहचवणे अवघड होते कधी कधी शक्य होत नाही. किंवा वेळ लागतो. पण झाडांना वेळेवर खाऊ पिऊ दिले तर ते आपल्याला योग्य तो आनंदाचा परतावा देतात जो पैशात मोजणे अशक्य आहे. पण पर्यावरणासाठी नाशिककरांनी हा घेतलेला पुढाकार फार ठळक व स्पष्ट आहेच. म्हणून आम्ही इथपर्यंत पोहचलो आहोत. (पुढे वाचा)

तर वरील सर्व मुदयांचा विचार करता.. आम्ही नाशिक शहरात गच्चीवरची बागेचे विविध नगरात गार्डन केअर शॉपी सुरू करत आहोत. कारण एकतर स्थानिक बाग प्रेमीना  आमची उत्पादनांची सहज उपलब्धता व्हावी तसेच लॉकडाऊन मधे गच्चीवरची बागेवर आलेले आर्थिक संकटाला तोंड देता यावे हा हेतू तर आहेच पण शिवाय यात इतर छोट्या दुकानदारांना, गृहुद्योग करणार्या महिलांना रोजगार मिळावा हा ही हेतू लक्षात घेतला आहे. कारण करोनामुळे अथवा नंतर येणारे आर्थिक संकट हे फार मोठे व खोलवर जखमा करणारे  असणार आहे. जे आम्ही सध्या लॉकडाऊनचे आर्थिक संकट आम्ही अनुभवतो आहोतच. या आर्थिक झळीत इतरांनाही दोन पैसे मिळवून कमी करता यावी अशी प्रामाणिक इच्छा आहे.

आम्ही आमच्या उत्पादनाच्या किमती या मागील सात वर्ष स्थिर ठेवल्या होत्या यापुढे दरवर्षी या किमती १ रू. यूनिट (लिटर, किलो, नग) प्रमाणे वाढवले होते. पण यात आम्ही Lock down Bumper Offer सुरू केलीच आहे. मग त्यात इच्छुक विक्रेत्यांना का सहभागी करून घेवू नये हा विचार प्रामुख्याने मनात आला. त्यामुळे आम्ही इच्छुक विक्रेत्यांना गच्चीवरची बाग गार्डेन केअर शॉपी सुरू करण्यासाठी (प्रथम येणार्यास प्राधान्य या तत्वावर ) आमंत्रीत करत आहोत. (पुढे वाचा)

इच्छुक विक्रेत्यांना आम्ही विक्रि करतो त्या किमतीतच विक्री करण्याची विनंती असेन. पण आपण यात स्थानिक उपलब्धता रक्कम (L.A.C – Local Availability Charges) तुमच्या सोयी नुसार आकारू शकता. तसेच घरपोहोच पोचवण्याचे चार्जेस (H.D.C-  Home delivery  Charges तुम्हाला ग्राहकाशी ठरवून आकारता येईल. (आमची उत्पादने इच्छुक विक्रेत्यांना काय किमतीने मिळेल  हे प्रत्यक्ष भेटीत सांगू. आमची उत्पादने आपल्या विक्री नुसार Gacchivarchi Baug Extension येथून घेवून जाणे बंधनकारक असेन.

जागा किती हवी?

पाऊस पाणी, ऊन लागणारी नाही असे छोटेसे शेड असावे. मांडणी असेलतरी उत्तम.. तुमचा पूर्वीपासून घरूनच काही विक्री होत असेन अशा मंडळीना प्राधान्य असेन. कारण हा जोडधंदा म्हणून करता येणार आहे.  आम्हाला Display वैगेरेची आवश्यकता नाही. ग्राहकांना उत्पादन वापरा विषयी शंका निरसन, माहिती, वैगेरे हवे असल्यास संदीप चव्हाण यांच्या व्दारे दिली जाईल. आम्ही दूरध्वनी व्दारे सपोर्ट करू. (पुढे वाचा)

तुमच्या शॉपीची जाहिरात अशी होणार…

आपल्या गच्चीवरची बाग शॉपीची जाहिरात आमच्या संकेतस्थळ, समाज माध्यमांव्दारे करणार आहोत. तसेच Google My Business वर तुमची गच्चीवरची बाग शॉपी लिंक केली जाईल.  तसेच आमच्याशी पूर्वीच जोडलेले किंवा नव्याने येणारे ग्राहक हे तुमच्या पर्यंत पोहचवण्यासाठी आम्ही प्रयत्न करू. शिवाय आमच्या व्दारे कचरा व्यवस्थापन, कौटुंबिक मार्गदर्शन कार्यशाळा, भाजीपाला सेटअप या विषयी काहीही सेवा पुरवायाचे असल्यास आमच्या व्दारे त्या पुरविल्या जातील. पण आपण संदर्भ मिळवून दिलेले ग्राहकांची मागणीची पूर्तता पूर्ण झाल्यावर आमच्या एकूण रकमेच्या ठराविक टक्केवारी इच्छुक विक्रेत्यांना अदा केली जाणार आहे.

आमच्या कडील उत्पादने हे घाऊक किमतीत (तुम्हाल जेवढे नग, लिटर, प्रति, किलो) विकत घेतल्या नंतर ग्राहकांकडूनच आपण स्वतःच त्याचे पेमेंट रिसिव्ह करू शकता. आम्ही फत्त मार्गदर्शक असू.. (पुढे वाचा)

जोड धंदा का म्हणून करावा.

येणार्या अनिश्चित काळासाठी होम डिलेव्हरीला प्राधान्य असणार आहे. गच्चीवरची बाग गार्डन केअर शॉपी सोबत तुमचा इतरकाही घरून चालणार्या उद्योगांना मदत होणार आहे.)  कृषी उद्योग असल्यामुळे कोणत्याही दुकान परवान्याची गरज नाही.)

आम्ही इच्छुक विक्रेत्या सोबत दिर्घकाळ व्यावसायिक नातं तयार करू इच्छितो. जे कायम पारदर्शकता विश्वास व नाविण्यतेवर अवलंबून असेन.

Order Now By submit Form

उत्पादनांची यादी

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, नाशिक.

भविष्यात गच्चीवरची बागेची सेवा, उत्पादनांच्या किमती आणखी कमी होणार…

आम्ही सुरवाती पासूनच या संकल्पनेचे संपूर्ण पालकत्व समाजातील दातृत्वाने एकहाती स्विकारावे यासाठी प्रयत्नात आहोत. आजही कोणी ही पालकत्व स्विकारले तर आम्हाला आमच्या सोयी सुविधा या आजच्या दरापेक्षा ५० टक्के कपात करून पुरवता येणार आहे. शिवाय महिला बचत गट, युवकांना रोजगारही निर्माण करून दिला जाणार आहे. आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे यातून जो काही पर्यावरण संवर्धनात लोकसहभाग वेगाने वाढता येईल.


भविष्यात गच्चीवरची बागेची सेवा, उत्पादनांच्या किमती आणखी कमी होणार…

गच्चीवरची बागेचा मेरू दंड हा गारबेज टू गार्डन हाच आहे. इच्छुकांना सोशल मिडीयाव्दारे निशुल्क मार्गदर्शन करणे, इच्छुकांना आमची बागदर्शन करतांना निशुल्क शंका निरसन करणे, वर्तमान पत्रांसाठी निशुल्क लिखाण करणे आणि व्हिडीओव्दारे निशुल्क मार्गदर्शन करत आहोत. कारण आमच्यासाठी हे केवळ प्रोफेशन नसून पॅशन आहे.

ही सेवा सर्वासाठी उपलब्ध आहेच कारण आम्ही समाजाचेही देणं लागतो. गच्चीवरची बागे व्दारे दिल्या जाणार्या सेवा सुविधा या आज माफक किमतीत देत आहेत. ज्या काही इच्छुकांना महागड्या वाटतात. वाटू शकतात. पण आताच्या किमती सुध्दा या मागील सात वर्ष स्थिर होत्या. आणि त्यात वाढ फक्त ही युनिट मागे ( लिटर, प्रत, पाकीट, किलो मागे) एक रूपयाच दरवर्ष वाढवत आहोत.

पण याही किमती आम्ही येत्या दोन वर्षात ५० टक्के कमी करणार आहोत. कारण हा विचार, हा पर्यावरण संवर्धनाचा धागा व लोकांच्या आरोग्याचा वसा आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे नाशिकला हिरवेगार करण्याचे स्वप्न आहे.

सध्या हा पर्यावरणीय रोजगार उभा करतांना आम्ही तन, धन वापरले आहे. २०१३ पासून शुन्य संकल्पनेपासून सुरू झालेला प्रवास आता हे काम पूर्ण करण्यासाठी झेप घेण्यास तयार झाले आहे. आम्हाला, गाय, गोठा, शेड ( स्टोएरेज) गाडी, पुस्तके, संकेतस्थळ असी गरजेची चौकट पूर्ण झाली आहे. आमचे घर आणि उद्योग हा एकच आहे. सध्या ही चौकट पूर्ण करण्यासाठी आम्ही शक्य तेथून विविध कर्ज घेत उदयोग उभारला आहे. या कर्जाची रक्कम जवळपास १८ लाखापर्यंत आहे. हे कर्जातील काही मुळ रक्कम ही येत्या तीन वर्षात संपणारच आहे. तर काही रक्कम ही दिर्घकाळ असणार आहे. आम्ही सुरवाती पासूनच या संकल्पनेचे संपूर्ण पालकत्व समाजातील दातृत्वाने एकहाती स्विकारावे यासाठी प्रयत्नात आहोत. आजही कोणी ही पालकत्व स्विकारले तर आम्हाला आमच्या सोयी सुविधा या आजच्या दरापेक्षा ५० टक्के कपात करून पुरवता येणार आहे. शिवाय महिला बचत गट, युवकांना रोजगारही निर्माण करून दिला जाणार आहे. आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे यातून जो काही पर्यावरण संवर्धनात लोकसहभाग वेगाने वाढता येईल.

आम्हाला खूप काही मोठ्या घरांची आता हौस नाही. गच्चीवरच्या बागेतूनच शेती करण्याचे समाधान मिळत आहे त्यामुळे वेगळी शेती आता घेण्याची इच्छा नाही. सध्याचे Gacchivarchi Baug Extension जागा कमी पडते आहे. पण कुणी सेवाभावी वृत्तीने दिली तरच तेथे शिफ्ट होणार आहोत. नाहीतर आज्न्म तेथूनच कारभार करण्याची इच्छा आहे. मुलाचे शिक्षणावर फार काही खर्चाची शक्यता कमीच आहे. काऱण आम्ही त्याला खर्चिक शिक्षणापेक्षा self-Directed Learning वर भर देत आहोत. त्यामुळे या रोजच्या जगण्याच्या खर्चा व्यतिरिक्त फार काही व वेगळी गुतंवणून नसणार आहे. त्यामुळे   सध्या  आमच्या डोक्यावरील हे कर्ज एक हाती फेडले गेले तर आम्ही आमची पुस्तके, सेवा, उत्पादने ही कमीत कमी किमतीत देणार आहोत. जे सर्वदूर पोहचू शकेल.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग. नाशिक.

http://www.gacchivarchibaug.in

कोरोना महामारी, लॉकडाऊन , त्याचा परिणाम व गच्चीवरची बागेचे प्रयत्न…

तुम्हाला शक्य झाल्यास हा लेख प्रसारित करावा. लोकांपर्यंत पोहचवा. आम्हाला मदत किती होईल याची खात्री नाही पण आम्ही करत असलेले पर्यावरण संवर्धनाचे प्रयत्न लोकांपर्यंत पोहचावे हा प्रयत्न आहे. कारण या पर्यावरणीय उपक्रमाचे आम्ही केवळ जबाबदारी घेतली आहे. पण त्याचे खरे मालक नाशिककर व सर्वदूर पसरलेले बाग प्रेमीच आहे.


धन्यवाद नाशिककर.

कोरोना मुळे उद्दभवलेल्या आर्थिक संकटाच्या लेखातून जी मनाची घुसमट व्यक्त केली ते वाचून आपण आमच्याशी संपर्क साधला, विचारपूस केली या बद्दल खूप बरे वाटले. मनावर असलेले मणांच ओझ थोडं हलक झाल्या सारखे वाटले. आपण आमच्यासाठी प्रयत्न करत आहात हाच मोठा आधार वाटतो आहे. इच्छुकांनी मदतीचा हात देऊ केला आहेच पण सोबत तुम्ही या आर्थिक संकटाला तोंड देण्यासाठी काय काय इतर उपाय योजना तयार केली आहे. अशीही विचारणा केली आहे.

हे आर्थिक संकट टाळण्यासाठी आम्ही खालील प्रकारे प्रयत्न करत आहोत.

१) आर्थिक हातभार उचलण्यासाठी इच्छुकांना आवाहन केले आहे.

२) सकाळ , लोकसत्ता या वृत्तपत्रात प्रकाशीत झालेले लेख हे पी.डी.एफ स्वरूपात व कमी किमतीत INSTAMOJO STORE

वर इच्छुंकांना उपलब्ध करून देणे , या विषयावर व्यक्तिगत मार्गदर्शन करत असेलला कचरा व्यवस्थापनावर लिखाण करणे त्याचे पि.डी. एफ स्वरूपात पुस्तक लिखाणास घेणे

सज्जा पर सब्जी या हिंदी पुस्तकाचे लिखाण करणे व त्याचेही पि.डी . एफ . पुस्तक करत आहोत. जेणे करून त्यातून काही उत्पन्नाचे मार्ग खुले होतील.

३) दैनंदिन खर्च भागवता यावा म्हणून lock Down Bumper Offer तयार केली आहे.

४) गच्चीवरची बाग व्दारे गार्डेन केअर शॉपी मधे तयार करणे

५) यू ट्यूब व्दारे आम्ही बागे संदर्भात विविध व्हिडीओ अपलोड करत आहोत. यात आमच्या Home Grow Vegetable Services गच्चीवरची बाग या चॅनेलला Subscribe, Like, Share , comments केल्यास त्यातून शाश्वत उत्पन्न मिळवता येईल. ज्यातून आमच्या या पॅशनला आणखी जोपासता येईल.

निशुल्क मार्गदर्शनासाठी डिजीटल प्रेझेन्स लेख वाचा

६) गच्चीवरची बागेच्या सेवा सुविधा भविष्यात आणखी स्वस्तः होणार

या सहा धोरणाव्दारे आम्ही कोरोना महामारीची आम्हा कुटुंबियावर जाणवलेली तिव्रता कमी करण्याचा प्रयत्न करण्याचा प्रयत्न करणार आहोत.

तुम्हाला शक्य झाल्यास हा लेख प्रसारित करावा. लोकांपर्यंत पोहचवा. आम्हाला मदत किती होईल याची खात्री नाही पण आम्ही करत असलेले पर्यावरण संवर्धनाचे प्रयत्न लोकांपर्यंत पोहचावे हा प्रयत्न आहे. कारण या पर्यावरणीय उपक्रमाचे आम्ही केवळ जबाबदारी घेतली आहे. पण त्याचे खरे मालक नाशिककर व सर्वदूर पसरलेले बाग प्रेमीच आहे.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग, नाशिक.

http://www.gacchivarchibaug.in

9850569644 / 8087475242

आमचा निशुल्क मार्गदर्शन करणारा उपक्रम व डिजीटल प्रेझेन्स

या समाज माध्यमांमधे फेसबूक, ट्विटर, इंस्टाग्राम, संकेतस्थळ याचा उपयोग करत आलो आहोत. संकेतस्थळ हे आपल्याला हवे तेथे हवे तसे अपडेट करता यावे म्हणून ते स्वतः शिकून घेतले आहे. आमचे गच्चीवरची बाग हे काम वाढवण्यात वरील समाज माध्यमांवरील लोकांचा फार मोलाचा वाटा आहे.


गच्चीवरची बागेने सुरवातीपासून लोकांमधे गारबेज टू गार्डन या विषय पोहचावा. त्यांच्यामधे पर्यावरण संवर्धनाची आवड तयार व्हावी म्हणून आम्ही कचरा व्यवस्थापन, बागेत रसायनमुक्त उत्पादनाचा वापर आणि विषमुक्त भाज्यांची निर्मिती करण्यासाठी प्रयत्नशील आहोत. सुरवातीपासूनच फक्त प्रयोग व पुस्तकांमधे ज्ञान संग्रह न करता आमचे उपक्रम हे विविध समाज माध्यमांव्दारे लोकांपर्यंत पोहचवण्याचा प्रयत्न करत आहोत. (पुढे वाचा)

या समाज माध्यमांमधे फेसबूक, ट्विटर, इंस्टाग्राम, संकेतस्थळ याचा उपयोग करत आलो आहोत. संकेतस्थळ हे आपल्याला हवे तेथे हवे तसे अपडेट करता यावे म्हणून ते स्वतः शिकून घेतले आहे. आमचे गच्चीवरची बाग हे काम वाढवण्यात वरील समाज माध्यमांवरील लोकांचा फार मोलाचा वाटा आहे.

यूट्यूब या माध्यमांकडे जरा उशीराच लक्ष गेले. ते एक शाश्वत उत्पन्नाचे साधन होऊ शकते. पण त्याची कौशल्य शुटिंग, एडिटींग इ. कौशल्य विकसीत करण्यास वेळच मिळाला नाही. पण आता जाने. २०२१ पासून आम्ही या माध्यमांकडे आवर्जून लक्ष घातले आहे. त्यावर विविध व्हिडीओ आता अपलोड करत आहोत.

आपल्याला विनंती आहे की आमच्या Home Grow Vegetable services गच्चीवरची बाग या चॅनेलला आवश्यक Subscribe, Like, Share व Comments करा. जेणे करून ही उपयुक्त माहिती लोकांपर्य पोहचवता येईल.

https://www.youtube.com/channel/UCIUZVOtKaSvV1DqTmFnKR5Q/videos

इतर माध्यमांवरही आपण आहात पण आवर्जून Like व Share करा म्हणजे ही माहिती लोकांपर्यंत पोहचवता येईल.

बरीच मंडळी आमच्या समाज माध्यमांशी जोडलेली आहेत. पण केवळ like, share न केल्यामुळे त्यांना आमच्या पोस्ट दिसत नाही. ते का दिसत नाही या विषयी येथे क्लिक करा.

तर आम्ही लोकांना घरच्या घरी भाज्या उगवण्या संदर्भात, कचरा व्यवस्थापन संदर्भात माहिती निशुल्क प्रदान करत आहोत.

तर त्यांनाही आमच्या उपक्रमाचा उपयोग होईल.

आमची उपस्थिती असलेली खालील समाज माध्यमांना भेट द्या व जोडून घ्या..

YouTube मराठीत (vegetable garden updates साठी) https://www.youtube.com/channel/UCIUZVOtKaSvV1DqTmFnKR5Q

YouTube हिंदी में
https://www.youtube.com/channel/UCfPH1NBIAeXcYk3DQUBnSlg

facebook page “गच्चीवरची बाग नाशिक Page”
http://bit.ly/2NutaGb

Google My Bussiness

https://organic-vegetable-terrace-garden.business.site/

Tweeter link

Check out organic Vegetable Terrace Garden (गच्चीवरची बाग) (@orvetega): https://twitter.com/orvetega?s=09

*Instagram*
https://www.instagram.com/gacchivarchi_baug/

Mo no/ Wts app/ wts app call
8087475242 9850569644

https://www.gacchivarchibaug.in

https://www.sandeep-chavan.in

https://www.chat-par-khet.com

https://atomic-temporary-145492773.wpcomstaging.com

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग नाशिक.

करोनामुळे उद्भवलेल्या आर्थिक संकटात गच्चीवरची बाग

कृपया लेख वाचण्यासाठी  आपला थोडा वेळ हवाय.. आपला दिलेला वेळ आमच्यासाठी खूप मोलाचा असेन. आपणास आम्ही मदतीचे आव्हान करत आहोत. पण खरं सांगायचे तर मदतीबरोबर आपल्या संवेदनशीलतेचीही गरज आहे. कारण आपल्याला सांगावे की नाही या विचार मागील महिण्यापासून करतोय पण ते लेखाव्दारे सांगायचे ठरवले आहे.


कृपया लेख वाचण्यासाठी  आपला थोडा वेळ हवाय.. आपला दिलेला वेळ आमच्यासाठी खूप मोलाचा असेन. आपणास आम्ही मदतीचे आव्हान करत आहोत. पण खरं सांगायचे तर मदतीबरोबर आपल्या संवेदनशीलतेचीही गरज आहे. कारण आपल्याला सांगावे की नाही या विचार मागील महिण्यापासून करतोय पण ते लेखाव्दारे सांगायचे ठरवले आहे.

आपण सारेच आज एका विचित्र संकाटातून मार्ग काढत आहोत. आज एक वर्ष पूर्ण होत आहे. पहिली कोरानाची लाट संपत नाही तर दुसरीने हाहाकार माजवला आहे. घरात किंवा शेजारी एक तरी माणूस आजाराने ग्रस्त आहे किंवा घाबरलेला आहे. घरातून बाहेर पडावे तर कोरोनाशी कुठे गाठ पडेल याचा भरोवसा नाही. घरात रहावे तर हाता तोंडाची गाठ पडणे दुरापस्त झालेय. हाता तोंडांची गाठ पडेनही. आहे ते खाता येते. पण रात्रीची झोप उडाली कारण दिवसा कामात मन रमवता येते. पण अंधार सक्तिचा आराम करावयास लावतो. पण झोपेत पूर्वीसारखा निवांतपणा राहिला नाही. कारण बॅंकाकडून घेतलेल्या कर्जाच्या हप्त्यांच्या तगादा चालू झालाय. मागील वर्षी तीन महिने कर्ज वसूली बंद होती म्हणून निवांत होतो. त्याची कसर मधल्या काळात काही अंशी भरून काढता आली. पण आता तो दिलासा यावेळेस नाही.  उपलब्ध वेळेचा आपल्या कामावर लक्ष केंद्रीत करणे हे आजच्या घडीला आमच्यासाठी तरी फायद्याचे आहे.  प्रत्येकाने लस टोचून घेतली तरच कोरोनावर मात करता येईल. पण येते दोन तीन महिने तरी हे चित्र दृष्टीक्षेपात येईल असे वाटत नाही. तो पर्यंत दिवस कसे काढायचे हा मोठा प्रश्न आहे. कोरोनाची लाट संपेलही पण येणारे आर्थिक संकट हे महाभंयकर असणार आहे. याचा अनुभव आता यायला लागला आहे.

गच्चीवरची बागेला या वर्षी आठ वर्ष पूर्ण झालेत. पर्यावरणाला उद्योजकतेची जोड देतांना जे जे करणे शक्य होते ते आम्ही प्रामाणिक पणे करण्याचा प्रयत्न केला. असेल तेव्हढी आर्थिक ताकद पणाला लावून पैसे उभे केले. कर्ज काढले. २०१९ संपे पर्यंत गाडी कुठे रूळावर आली होती. सन २०२० पासून फक्त कर्ज फेडणेच एवढाच संकल्प हाती घेतला आणि कोरोनाने उचल खाल्ली. मागील वर्ष आम्ही मित्रांकडून उधार उसनवारी करून कर्जाचे हप्ते फेडले. पण २०२१ मधे फक्त वर्षाचे पान ओलांडले परिस्थिती तिच आहे. बाहेर पडावे तर कोराना गाठणार. म्हणून १ एप्रिलपासून घरीच आहोत. कारण उपचारासाठीच पैसे नाहीत तर फिरायचे कशाला? मागील वर्षी मदत केलेल्या मित्रांकडेच पुन्हा पैसे कसे मागायचे ? बॅंक नवीन कर्ज दयायला तयार नाही. कारण त्यांचेच परतफेड बाकी आहे.

आमच्याकडे आता एकच पर्याय उरलाय. गच्चीवरची बागेचा आर्थिक कणा असलेली आमचा छोटा हत्ती विकणे. पण गाडी विकली तर पुन्हा पर्यावरणाचे हे काम उभे राहणार नाही.  रोजगार उभा करतांना पै पै गुंतवणूक केली. सुदैवाने व्यसनांवर व आजारपणावर खर्च नाही. उद्योगाला लागत असलेला पैसा कमीच पडत गेला. कारण या उद्योगाची सुरवात शुन्य संकल्पनेपासून झाली होती. इच्छा, तळमळ आणि अनुभव हेच काय ते भांडवल होते. सारे पै पै गोळा करून उभे केलेय. खरतर कोरानाची भिती आहेच. पण कोरोना चांगल्या पर्यावरणीय उपक्रमाचा पहिला घास घेणार आहे. हे नक्की झालयं. कारण ही संकल्पना रक्ताचे पाणी करून फुलवली आहे. ति आता डोळ्यासमोर विरून जाणार त्यामुळे आम्ही चिंतेत आहोत.

कामे चालूच आहेत..

माहे एप्रिल २०२० पासून घरी आहोत. पण घरी बसून आमची कामे चालूच आहेत. संकेतस्थळ अपडेट करणे, भाजीपाल्यावर व्हिडीओ बनवणे, लेख लिहणे, मागील काही वर्षात लोकसत्ता, सकाळ वृत्तपत्रात प्रकाशीत झालेले लेखांचे पी.डी.एफ. स्वरूपात पुस्तक तयार करणे. ति इच्छुकांना कमी किमतीत उपलब्ध करून दिली आहेत. उत्पादनांच्या किमती कमी केल्या आहेत. पण घेणाराच नाही तरी उत्पन्न कुठून येणार. डिजीटल स्वरूपातली  अशी कामे घरी बसून चालूच आहोत. फक्त पैसा मिळवून देणारी कामे बंद आहेत. तसेच आम्ही घरी राहूनही इच्छुंकाचे प्रबोधन व्हावे म्हणून बागेविषयी अपडेट्स पाठवत आहोत. येणार्या कॉल्सला प्रतिसाद देत आहोत. थोडक्यात लाॉकडाऊनमधे भाज्या कशा पिकवाव्यात या बद्दल निशु्ल्क मार्गदर्शन आहोत.

आम्ही या लेखाव्दारे आपल्याला आवाहन करतो की आम्हाला ही कठीण वेळ काढण्यासाठी आर्थिक मदत करावी. ति आपणास आम्ही नक्की परत करू. मला माहीत आहे आपण प्रत्येकजण आर्थिक विवेचनेत आहोत. पण आम्ही आमच्या संकल्पनेला मरताना खरचं नाही पाहू शकतं. ही मदत तुम्हाला जेवढं थोडं देता येईल तेव्हढीच हवी आहे. मदत एकाकडूनच यावी अशीही अपेक्षा नाही ति सर्वाकडून थोडी थोडी यावी. असे वाटतेय. मी आपणास मदतीसाठी आग्रह नाही करू शकणार पण हा लेख इतरांपर्यत समाज माध्यमांव्दारे पाठवावी हि विनंती. कदाचित कुणीतरी आम्हाला मदत करतील. संकल्पना जगली वाचली तरच पुढे उभे राहता येईल एका पर्यावरण पुरक उद्योजकचेचा आर्थिक श्वास आता संपत आलाय. एवढेच आपल्याला सांगू इच्छितो.

धन्यवाद.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची बाग. नाशिक.

9850569644 / 8087475242

http://www.gacchivarchibaug.in

Instamojo Store

https://www.instamojo.com/gacchivarchi_baug/

गच्चीवरच्या बागेचे कौटुंबिक रसायन…


किसीने सही कहा है की तुम जिंदगी नही चुनते… तुम्हे जिंदगी चुनती है।  मलाही कधी कधी असा विचार येतो की गच्चीवरची बाग या पर्यावरण पुरक कामाची आपण निवड केली की या कामाने आपल्याला निवडले. कारण हे कामातील गुंतागुंत, जवळ असलेल्या सांधनाचा व संसाधनाचा, उपलब्ध मानवी कौशल्यांचा कल्पकतेने केलेला वापर याचा सखोल विचार केला तर वरील प्रश्न मलाच पडतो. किती काळ ( २१ वर्ष) आपण चालत आलो आहोत. त्याची पाळमूळ हे कितीतरी खोल आहेत. म्हणूनच हे काम उभं राहिल. याचं मलाही आश्चर्य वाटते.

या कामासाठी आवश्यक असलेल्या माहिती, ज्ञानाच्या साखळ्या कशा जुळत गेल्या ?. खरयं… कुणी तरी म्हटलचं आहे… तुम जिंदगी नही चुनते… तुम्हे जिंदगी चुनती है। नियतीनं या वैशिष्टय पूर्ण कामासाठी मलाच का निवडावं, किंवा हे काम करणारी अनेक मंडळीअसतीलही पण हे काम वैशिष्टयपूर्ण व्हावं ते ही आपल्या हातून ? आलेल्या अडचणीवर सहजतेने मार्ग कसे मिळत गेले. कसं उभं राहिलं हे काम… खरं तर धन्यवाद … मानले पाहिजे. या नियतीचे … खूप असा समृध्द वारसा तयार करण्यासाठी … पदरी आलेल्या संघर्षासाठी खूप ताकद दिली. कोरोनामुळे तर काम बंद करण्याचा विचार केला. कारण कर्ज परत फेड करणे अशक्य झाले होते. पण काही मित्रांनी बिनव्याजी पण परत करण्याच्या आश्वासनावर आर्थिक मदत केली नी डगमगणारी होडी आता स्थिर होवू पाहतेय. असो…

या कामाची पाळमुलं ही मागील तिसर्या पिढीपर्यंत जातात. आईवडिलांचा वारसा, माझ्या आईच्या व वडिलांकडील नात्यांचा अर्थात आजी आजोबाचा वारसा… नि पणजोबाचा वारसा या सार्या रसायनातून गच्चीवरची बाग तयार झालीय… असं मला प्रकर्षाने जाणवतंय…

माझे पणजोबा शंकर चव्हाण (शिंपी) हे ब्रिटीश काळात ब्रिटीशांनी भारतात आणलेली तंबाखू हे घरोघरी जावून विकत होते. अर्थात तेव्हा याचा प्रचार प्रसार नव्हता.. नविन वस्तू होती. त्यात विशेष नाविण्य होते. धुंदी किंवा नशा म्हणा हवं तर, तर तंबाखू विकतांना पणजोबा हे समोरील व्यक्तिना काय सांगत असावेत. पहिल्यांदा कसं कन्व्हीन्स करत असावेत. चुमूटभर तंबाखूचे गुणगाण सांगत विक्रि करत असावेत. पण तंबाखू ही कर्करोगाला आमंत्रीत करते. त्याच पापक्षालन करण्याची संधी मला मिळाली. कर्करोगाला टाळण्यासाठी सकस आहाराची, भाजीपाल्याची निर्मिती करण्याची संधी दैवाने माझ्या हातून निर्माण केली. काय हा योगायोग म्हणावा…

माझे आजोबा (वडीलांचे वडील) रामभाऊ हे मुबंईला ब्रिटीश सैनिकांचे कपडे शिवत होते. पण ते शहरातील जिवनाला कंटाळले व गावाकडे परत आले. गावाकडचे सारखे जिवन जगण्याची हौस माझ्यात पण आली ती त्या रक्तातून आली असावी असे मला प्रकर्षाने जाणवते.

माझी आजी (वडीलांची आई) भटाबाई हिला शेतीची जाम हौस, तिने लावलेले बि हे हमखास येणारच. गच्चीवरची बागेच्या पुस्तकावर असलेलला सिंलेडर एवढ्या भोपळ्याचे बि तिनेच तिच्या हाताने लावला होतो. त्यांचा फोटो काढतांना मला तेव्हाही माहित नव्हते की आपण हेच काम पुढे जावून करणार आहोत. तिची शेतीची हौस माझ्यात तिच्या रक्तातून आली…

माझी आई जिजाबाई हि कोणतीही गोष्ट चिकाटीने करणे, मेहनत करणे हा तिचा गुण… तिला टाकावू वस्तू कामास येईन, ति जपून ठेवणं. हा तिचा गुण माझ्यातही आला. नि गारबेज टू गार्डन. टाकावू वस्तूंचा पुर्नपयोग हा गुण माझ्यात आला. ( तिचा या गुणांचा आता रागही येतो. कारण विविध वस्तू ति गोळा करते. नि पसारा होतो म्हणून मला त्याचा काहीना काही उपयोग करावा लागतो व विशेष म्हणजे त्यासाठी वेळ द्यावा लागतो. म्हणून राग येतो. पण असो.. तिच्यातील मेहनतीचा गुण माझ्यातही आला. कष्टाची तयारी असते. बारकाईने एकाद्या संसारी बाईने संसार करावा तसा हा उद्योग उभे करतांना जाणवू लागले आहे.

माझी आईचे वडील (नथू) हे मापारी होते. शेतातून आलेले धान्य हे मोजून घेणे हे त्यांचे काम. त्याचा व्यापारी वृत्ती ही रक्तात आली. मापात पाप कधी करू नये अशी असलेली म्हण ही आम्ही प्रत्यक्षात आणतो. जी गोष्ट करायची ती शंभर टक्के बरोबर, बिनचूक करायची.  आज गच्चीवरची बाग हे व्यावसायिक पध्दतीने वाढवणे हे त्यातून आले असावे.

माझ्या आईची आई (जमनाबाई) ही फार काटकसर करणारी संसारी बाई. नथू आजोबाच्या निधनानंतर त्यांनी तिन मुली व तीन मुलांचा सांभाळ केला. ति काटकसर पणा, गरजेचे काय आहे त्याला प्राधान्य देणे हे तिच्या रक्तातून आला. एकदा लहानपणी तिच्या सोबत धान्य निवडत होतो. जमिनीवर खाली पडलेले चार दाणे ति बारकाईन वेचून घेत होती. मी म्हटलं आजी.. जावू देना… चार पाचच दाणे आहेत. काय त्याच्यात. तिने छान उत्तर दिले जे आज लक्षात आहे. तिने सांगितले चार दाणे काय नि पोतं भर दाने काय पिकवायला सारखाच वेळ लागतो ना… तिच शिकवण तेच रक्त आज आम्ही चिमूटभरही खत वाया जावू देत नाही.

माझे वडीलांच्या आईचे वडील हे फॉरेस्ट रेंजर होते. त्यांना जंगल आवडत असावं म्हणूनच ते नोकरी स्विकारली असावी. मलाही जंगल आवडतं. आज आम्ही गच्चीवरच्या बागेच्या रूपात गच्चीवर भाजीपाल्याचे जंगल उभे करत आहोत.  आपण नाही जायचं आता जंगलात, आहे तेथे जंगल करायचे. घरातच झाडं लावायची… बघूया.. येतय का प्रत्यक्षात, असं स्वप्न रोज पडतय. …बायकोला म्हणालो होतो. जंगलातच राहू… निवांत शहरापासून दूर.. कर्ज नाही. पाणी नाही. हव्यास नाही. जिभेचे चोचले नाही. फक्त झाडं, पशू पक्षी, प्राण्याच्या सोबततीत आयुष्य संपन्न करायचे पण ते राहूनच गेले

पण माझी एक कल्पना आहे ति फार अवघड नाही… काही समविचारी लोकांनी एकत्र येऊन हजारो एकर माळरानाची,  ओसाड जमीन विकत घ्यायची. त्यात स्पेशल फॉरेस्ट झोन (S.F.Z)  तयार करायचा.  तेथे फक्त नि फक्त निसर्ग नि मानव अर्थात आपणच. सार्यानि मिळून निसर्ग संपन्न करायचा. नंतर तो आपल्याला समृध्द करेनच. तेथे आधुनिक जिवनशैलीचे काहीही प्रतिकं नसतील. ना इंटरनेट,  फोन ना काही सोयी सुविधा.. तेथील सारे राहणीमान निसर्ग पुरक, सुसंगत असेन पण तेथे विचाराने, आचाराने उन्नत मानव संस्कृतीचे दर्शन सुध्दा असेन… मला तर असं वाटतं की असं एक मृत्यूपत्रच तयार करावं… म्हणतात की आपलं मृत्यूपत्र जसे लिहून ठेवलं तसाच मृत्यू होईल. मलाही असं वाटतं. दाट जंगलात एकाद्या वड पिंपळाच्या गर्द गार छायेत… पोर्णमेच्या चांदन प्रकाशात… गाय व वासराच्या सानिध्यात तळाच्या काठी सारे अवयव, स्मृती शाबूत राहून, सर्वाचा निरोप घेवून, सर्व कर्म व कर्तव्य पूर्ण करून, जबाबदार्या वाटून ईच्छा मरण यावे असो…

तर असा वंशाचा फांद्याचा डोलारा जेवढा बाहेर दिसतो तो आपल्या आत मधे कितीतरी खोल रूजलेला असतो. म्हटलच आहे की अधात्म हे सहजा सहजी एकाद्यात रूजत नाही. ते मागील सात पिढ्यापासून रूजत यावे लागते. तेव्हा कुठे आध्यात्मिक होता येते.  निसर्गाच्या ज्ञानाच्या मार्गावर चालतांना याची आता हळू हळू प्रचिती येतेय.

संदीप चव्हाण, गच्चीवरची ( रसायनमुक्त भाजीपाल्याची) बाग, नाशिक.

 9850569644 / 8087475242

Environmental livelihood

महाराष्ट्र टाईम्स व्दारे “माझे शहर” या सदरात… पर्यावरणीय उपजिविका हा लेख Online प्रकाशीत करण्यात आला.


महाराष्ट्र टाईम्स व्दारे “माझे शहर” या सदरात… पर्यावरणीय उपजिविका हा लेख Online प्रकाशीत करण्यात आला.

लेख वाचण्यासाठी खालील दुव्यावर क्लीक करा…

Environmental livelihood

%d bloggers like this: