Gachchivarchi-baug success story


sandip-chavan-gachchivarchi-baug-nashik

Gachchivarchi-baug success story

शहरी शेतीच्या प्रसारासाठी आयुष्य झोकून दिलेला तरुण

एखादा धनसंपन्न असलेला मनुष्य आजारपणाला कंटाळलेला, अंथरुणावर खिळलेला असेल आणि त्याला विचारलं की खरी संपत्ती कोणती तर तो निशंकपणाने सांगेल की, आरोग्य हीच खरी संपदा आहे. “आरोग्यम् धनसंपदा”. आरोग्य चांगले असेल तर धन संपत्तीत वाढ होईल. आधुनिक युगात माणूस हा आनंद व सुखाच्या शोधात असतो. सुखासाठी साधन, संपत्ती मिळवण्यासाठी धडपड करतो. तो पैशाने श्रीमंत, स्थिर होतोही, पण आपले अनमोल असे आरोग्य गमावून बसतो. ना खाण्यापिण्याकडे लक्ष, ना रोजच्या व्यायामाकडे. त्यातच आपण खात असलेले अन्न ही रसायनं टाकून पिकवलेलं असेल तर “थाली में जहर”च!

शेतीचं जसं जस यांत्रिकीकरण होऊ लागलं तसतसं अन्नधान्य पिकवण्यासाठी रासायनिक खते व रासायनिक कीटकनाशंकाचा वापर वाढू लागला. ज्या भाकरीच्या श्वाश्वतीत तो धडपडू लागला. त्या विषारी भाकरीनेच त्याचा घास कधी घेतला हे त्याच त्यालाच कळलं नाही. कधी ऐकले नाहीत असे आजार व त्याला जोगोजागी कर्करोग होऊ लागले. बरं हे मानव प्राण्यापुरतच मर्यादित राहिलं नाही, तर जल, जंगल, जमीन, पशू, पक्षी यांनाही मारक होऊ लागलं. त्यातच वाढत्या शहरीकरणामुळे डंपिंग ग्रांऊड वाढू लागलेत.

माणसं शहरात नाही तर कचर्‍याच्या कुंडीत राहू लागलेत असे म्हटले तरी चालेल. यावर उपाय काय? यावर असा उपाय पाहिजे, जो लोकांना मनापासून पटला पाहिजे. त्यात लोकांचा सहभाग वाढला पाहिजे. नुसता सहभाग नाही. तनमनधन देवून तो सहभाग घेता आला पाहिजे. हे शक्य आहे का? हो शक्य आहे. ही गोष्ट आहे नाशिकच्या तरुणांची, फक्त गोष्ट नाही, तर उद्योगारंभातील एका टप्यावरची. यशोगाथा ‘स्मार्ट उदयोजक’च्या वाचकांसाठी.

gachchivarchi-baug2

आमीर खान निर्मित ‘सत्यमेव जयते’ या कार्यक्रमात शेतीमध्ये रसायनांचा वाढता वापर व त्याचे दुष्परिणाम यावर एक भाग होता. या भागातून प्रेरणा घेत नाशिकच्या संदीप चव्हाण यांनी आपली शेतीची, निसर्गाची, कचरा व्यवस्थापनाची आवड व छंदाचे रूपांतर उद्योगात करून व्यवसायाची मुहर्तमेढ रोवली. उद्योगाचं नाव ठेवलं ‘गच्चीवरची बाग’.

गाव मागच्या पिढीतच सुटलं होतं, पण गावाची, शेतीची ओढ कायमच. त्यातच आयुष्याच्या एका टप्प्यावर जाणवलं की आपल्याला शहरातील व त्यातल्या त्यात माध्यमांतील नोकरीपेक्षा शेतीत आवड जास्त आहे. नोकरीत एक तप पूर्ण झालं होतं, पण त्यातील हेवदावे, स्पर्धा कधीच संपणारी नव्हती व हे सारे रात्रदिवंस कष्ट हे नेमके कुणासाठी हा यक्ष प्रश्न उभा राहिला आणि एक दिवस नोकरीला राम राम ठोकला.

आपल्याला आयुष्यात नेमकं काय करायचं याचा विचार केला. तेव्हा लक्षात आलं की आपल्याला निसर्गाची खूप आवड आहे. शेती केली पाहिजे. त्यातच पुणे, मुंबई, नाशिकात कचरा वेचणार्‍यांचा प्रश्न ऐरणीवर होता. नाशिकचे डंपिंग ग्रांऊडही एकदा पालथ घालून झालं. त्यातून आपला ओला कचरा आजपासून फेकायचा नाही असा मनाशी निश्चय करून वैयक्तिक पातळीवर विविध प्रयोग पूर्वीच सुरू झाले होते. या कचर्‍याचं काहीतरी करू म्हणून केलेली सुरुवातच यशस्वीतेत होत गेली. विविध प्रयोगांना हाती यश लागलं आणि त्यातून सुरू झाला गच्चीवरची बागेचा प्रयोग.

विदेशी पाहुण्यांना ‘गच्चीवरची बाग’ समजावून देताना संदीप चव्हाण

बाजारातून काहीही विकत आणायचं नाही. हे विकत आणणंच खरं तर शेतकर्‍याला व शेतीला संपवत आहे, या निष्कर्षापर्यंत पोहोचलेला अभ्यास आता प्रत्यक्ष कृतीत आणण्याची वेळ होती. ती सिद्ध झालीसुद्धा. ‘गारबेज टू गार्डन’ अशी संकल्पना घेवून घरच्या घरीच रसायनमुक्त भाजीपाला कसा पिकवायचा या विषयी प्रयोग यशस्वी झाले. या अनुभवातून ‘गच्चीवरची बाग’ हे पुस्तकही प्रकाशीत झालं.

पुस्तकाला चांगला प्रतिसाद मिळाला. ही गोष्ट आहे २०१४ मधली. विविध वर्तमानपत्रांव्दारे नाशिकमधे जागृती झाली. आता तर सोशल मीडियामुळे याला चांगला प्रतिसाद मिळतोय. उदयोजकतेचे धडे वाचताना एक गोष्ट कळली की एखादा व्यवसाय व्यवसाय म्हणून साकारताना तो १ हजार दिवस चालवून पाहावा. जमला, टिकला तर तो अंगाखांद्यावर खेळवावा. झालंही तेच पहिली तीन वर्षं याला चांगला प्रतिसाद मिळाला.

हे फक्त त्यांच्याशी चर्चा करताना समजून येते. तर अशा अनुभवाधारावर गच्चीवरची बाग हे पुस्तक प्रकाशीत झालं. अशा अनुभवाआधारीत पुस्तक विक्रीतून घरोघरी पे कंन्सलटंसी सुरू झाली. कंन्सलटंसीतून २० टक्के माती व ८० टक्के पालापाचोळातून भाजापाल्याची बाग फुलूवून देण्याचे काम सुरू झाले. त्यातून नैसर्गिक खते, गोपालन, त्याआधारित कीटकनियंत्रके यांची निर्मिती सुरू झाली व सुरू झाला आवडीच्या उद्योगाच्या शिडात हवा भरण्याचं काम.

gachchivarchi-baug6

३१ मार्च २०१९ ला ‘गच्चीवरची बाग’ला सहा वर्ष पूर्ण झाली. सातव्या वर्षात पदार्पण झालंय. एकाट्याच्या खांद्यावर पेलण्याचं उद्योग धनुष्य आता सात जणांच्या खाद्यांवर वाटलं गेलंय. ताफ्यात आता छोटा हत्ती आहे. देशी गाय आहे आणि हे सारं करण्यासाटी छोटी हक्काची जागा आहे. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे अनुभावाचं ज्ञान, जे अक्षय्य आहे. थायलंड, झिम्बांव्बे या देशातील विषमुक्त शेती, किचन गार्डनसोबत भारतातील विविध शेती प्रयोगांचाही प्रत्यक्ष भेटीतून अभ्यास करत या संकल्पनेचा पाया रचला गेला. घरच्या बागेत पिकवलेल्या भाज्यांतून, आलेल्या अनुभावतून ‘गच्चीवरची बाग’ पुस्तकाची पहिली आवृत्ती संपून दुसरी आवृत्ती प्रकाशीत झालीय.

सोबत “तुम्हाला माहीत आहे का?” या दुसर्‍या पुस्तकाचीही जोरदार विक्री सुरू आहे. “तुम्हाला माहित आहे का?” हे पुस्तक म्हणजे संदीप चव्हाण यांनी गच्चीवरची बाग या विषयावर घेतलेल्या कार्यशाळांमध्ये सांगितलेलं आरोग्य, पर्यावरण, कचरा व्यवस्थापन या विषयीचे मुद्दे संकलित करण्यात आले आहेत. हे पुस्तक वाचतांना तर आपण त्यांची कार्यशाळाच अनुभवत आहोत असे वाटते. जे वाचकांसाठी आय ओपनींग ठरावं.

संदीप चव्हाण यांनी नाशिकमध्ये पाचशे घरांत भाजीपाला पिकवण्याचे काम सुरू केले आहे. दहा हजारांपेक्षा अधिक लोकांना बाग फुलवण्यास प्रेरीत केले आहे व तितकीच लोक रोज संपर्कात असतात. बाग-कचरा व्यवस्थापनाविषयी प्रश्न विचारतात. त्यांच्या कामाची विविध दृकश्राव्य तसेच मुद्रित माध्यमांनी त्यांच्या कार्याची दखल तर घेतली आहे. सध्या www.gacchivarchibaug.in व www.organic-vegetable-terrace-garden.com अशी दोन संकेतस्थळे आहेत. यावर आपण नक्कीच भेट देवून अधिक माहिती जाणून घेवू शकता व त्यांच्या संपर्कात राहू शकता.

साभारः मूळ लेख वाचण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा…

 

============================================================================पालापाचोळा, किचन वेस्ट, चला फुलवूया बगीचा बेस्ट. घरच्या घरी फुलवा भाजीपाल्याचा मळा… घरच्या घरी भाजीपाल्याची बाग फुलवण्यासाठी वाचणीय, उपयुक्त, संग्रही ठेवावं, वाढदिवसाला भेट द्यावी अशी गच्चीवरची बाग पुस्तिका… २४० रू. बाय पोस्ट घरपोहोच… 9850569644

============================================================================

लेखाच्या आरंभी असलेले स्वलिखीत, स्वअनुभवीत, स्वः चिंतीत असलेल्या बागबगीचा, आरोग्य, पर्यावरण, कचरा व्यवस्थापन संदर्भातील मोजक्या समर्पक शव्दातीत, बागप्रेमीनी फेसबूकवर लाईक्स केलेल्या मराठी- हिंदी भाषेतील डोळे उघडणार्या व कृतीला प्रवृत्त करणार्या ६३६ बोधपर वाक्यांचा संग्रह असलेले तुम्हाला माहित आहे का? पुस्तक. फक्त २०० रू. ( पोस्ट खर्चासहित)

========================================================================

https://organic-vegetable-terrace-garden.business.site/

 

कार्यपरिचय…


श्री.संदीप क. चव्हाण, नाशिक जन्मः 1 जून 1979 शिक्षणः पत्रकारिता
कामाचा आलेखः…
अ) नाशिकस्थित माध्यम संस्थेत माध्यमदूत (2001) ते कार्यक्रम प्रमुख पदापर्यंत वाटचाल (2013)
१)माध्यम संसाधन केंद्र, क्षणोक्षणी शिक्षण(मुले, महिला, तरूण, शेतकरी) यांच्यासोबत नाविण्यपूर्ण कार्यक्रमाची गावपातळीवर रूजवण (2001)
२) झिरो वेस्ट प्रोजेक्ट (सृजन) संकल्पना निर्मिती, कार्यक्रम आखणी व अंमलबजावणीचा कार्य-अनुभव (2005)
पर्यावरण विषयावर 8 पाँकेट साईज पुस्तकांसाठी सहलेखन (2005) माध्यम संसाधन केंद्र –समन्वयक ते प्रकल्प प्रमुख जबाबदारी (2009 ते 2013)
३) गच्चीवरील बागेसाठी वैयक्तिक पातळीवरील कामकाज( 2001 ते आजतागत)
४) सेंद्रियशेतीसाठी महाराष्ट्रातील प्रयोगशील शेतकर्यांचा अभ्यास त्यासाठी थायलंड येथे अभ्यास (2003)
५) कचरा व्यवस्थापन, किचन गार्डन संकल्पना, तंत्र आदान प्रदानासाठी झिम्बाँबे येथे महिनाभर वास्तव (2005)
६) गार्डन वेस्ट, किचन वेस्ट व्यवस्थापन, गच्चीवरच्या बागेस विविध प्रयोग व अभ्यास (2005-2013)
७)गच्चीवरची बाग पुस्तकाचे प्रकाशन व सोशल इंटरप्रिनअर सुरवात (2013)
८) गच्चीवरची बाग स्पर्धा आयोजनास (पुरस्कार-पारितोषिक वितरण)सुरवात (2014)
९) गारबेज टू गार्डन विषयावर सोशल मीडिया, कार्यशाळा या व्दारे विविध वयोगटासाठी मार्गदर्शन कार्यशाळांचे आयोजन
आ) दृक श्राव्य माध्यमांनी घेतलेली दखल व प्रसारण
१) झिरो वेस्ट या पाच मिनीटांच्या शहरीशेती विषयावर माहितीपट निर्मिती ( 2005)
२) कचरा व्यवस्थापन विषयावर नाशिक आकाशवाणी केंद्राव्दारे युवावाणी कार्यक्रमात मुलाखत (2005)
३) भारतीय सजीव कृषी समाज (OFAI) व्दारे सज्जा पर सब्जी माहितीपटाची निर्मिती (जाने. 2015)
४) मी मराठी चित्रवृत्त् वाहिनीने कचरा मुक्ती कार्यक्रमात गारबेज टू गार्डन संकल्पनेची दखल व प्रसारण (फेब्रु-2015)
५) साम मराठी या वाहिनीव्दारे शहरनामा व अँग्रोवन या बातमीपत्रात 10 मिनींटाचा विशेषभाग प्रसारण (एप्रिल 2015)
६) गच्चीवरची बाग विषयावर नाशिक आकाशवाणी केंद्राव्दारे 8 भांगाचे 40 मिनीटांचे प्रसारण (जून 2015) व
पुनर्प्रसारण २०१६
७) झी २४ तास व्दारे दोन मिनीटांची बातमी( मार्च२०१६)
८) मुंबई आकाशवाणी केंद्रावर हिरवा परिसर या सदरासाठी मुलाखत (नोह्वे. १६)
९) पाणिनी व आहुती या दिवाळी अंकात अनुक्रमे लेख व कार्याची ओळख ( नोह्वे. १६)
१०) मुंबई आकाशवाणी परिसर येथे – मुलाखत नोव्हेंबर 16
११) नाशिक विश्वास रेडीओवर शहरी परसबाग सदरासाठी मुलाखात व वाचकांच्या प्रश्नांना उत्तरे JAN 2016 to DEC 2017
12) महाराष्ट्र टाईम्स, नाशिक सोबत गच्चीवरची बाग व पर्यावरणपुरक कुंड्या बनवण्याची कार्यशाळा आयोजन

इ)प्रिंट मीडियाने घेतलेली दखल…
१) दिव्य मराठी, लोकसत्ता, लोकमत, लोकमत टाईम्स, अँग्रोवन, महाराष्ट्र टाईम्स, टाईम्स आँफ इंडिया, डी.एन.ए.- आँनलाईन, सकाळ, पुण्यनगरी, पुढारी, गावकरी या वृत्तपत्रात वेळोवेळी बातम्या व कार्यपरीचय प्रकाशीत.
२) लोकसत्ता –चतुरंग या पुरवणीत गच्चीवरची बाग या सदरात लेखमालिका फेब्रु.2015 ते डिसें 2015)
३) प्राँपर्टी शेल्टर- नाशिक, स्वपथगामी-उदयपूर-राजस्थान, स्मार्ट उद्योजक-मुबंई, आधुनिक किसान-सातारा, दानापानी या हिंदी पत्रिकेत गच्चीवरची बाग पुस्तकाचे क्रमशः भाषांतरीत लेख प्रसिध्द.. अशा विविध नियतकालीकात लेख प्रसिध्द
ई)गच्चीवरची बाग कार्यशाळा व मार्गदर्शन नाशिक, अलिबाग, पनवेल, मोरवी, (गुजरात), तळेगाव दाभाडे-चाकण पुणे येथील 3700 लोकांना मार्गदर्शन, सोशल मीडियाव्दारे 5000 लोकांना मार्गदर्शन, विविध गणपती मंडळे, महिला मंडळे, जेष्ठ नागरिक संघ, बचत गटांतील 1000 व्यक्तिना मार्गदर्शन
उ)सामाजिक सहभाग जीवन उत्सव या लोकचळवळीच्या पायाभरणीत सक्रिय सहभाग
2) सर्वोदय परिवारांतर्गत सुतकताई व खादीचा अवलंब सुजाण नागरिक मंच, नाशिक मानद सदसत्व, (2015)
ऊ)पुरस्कार
१) रोटरी क्लब आँफ अंबड, नाशिक तर्फे व्यावसायिक सेवा पुरस्कार (आँक्टो. 2014)
२) किर्लोस्कर वसुंधरा इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हल व्दारे वसुंधरा मित्र पुरस्कार (जूलै 2015)
3)विमुक्ता स्त्री मंच तर्फे सन्मान ऑगस्ट १६

20151111_081256-2 - Copy.jpg

About Us…

गोगलगाय उपद्रवी किडा…

झा़डांचे टॉनिक जिवामृत

Not Only Consultancy …Much more

गच्चीवरच्या बागेचे उलगडले तंत्र…

गच्चीवरच्या बागेला खतपाणी…

ऑनलाईन खरेदी करा..

गच्चीवरच्या बागेचे  शिका तंत्र

पुस्तकः तुम्हाला माहित आहे का?

टेलेग्राम वर गच्चीवरची बाग..

बहुपिक पध्दतीने करा गार्डेनिंग…

कार्यशाळेनंतर  स्टाॅलवर मिळणार्या  गोष्टी…

गच्चीवरची बाग – महाराष्ट्र टाईम्स कार्यशाळा

विकास पिडीया वर गच्चीवरची बाग

गच्चीवरची बाग म्हणजे काय रे भाऊ…

Personal Work & Profile

i Have Dream

माझे स्वप्न…

%d bloggers like this: